Κωνσταντίνος Μίχαλος: Ανάπτυξη και χρηματοδότηση
Είναι γνωστό ότι η ανάπτυξη και η
χρηματοδότηση αποτελούν έννοιες και διαδικασίες αλληλένδετες. Η ανάκαμψη της
ελληνικής οικονομίας και η οριστική έξοδος από την κρίση προϋποθέτει επαρκή
χρηματοδότηση. Για να εξασφαλιστεί κεφάλαιο κίνησης για τις επιχειρήσεις. Για
να ξεκινήσουν νέες επενδυτικές πρωτοβουλίες. Για να κινηθεί η αγορά και για να
αυξηθεί η οικονομική δραστηριότητα.
Δυστυχώς, εδώ και αρκετά χρόνια, το
χρηματοδοτικό περιβάλλον για τις ελληνικές επιχειρήσεις είναι εξαιρετικά
δυσμενές, ιδιαίτερα μάλιστα για τις μικρομεσαίες, οι οποίες παραδοσιακά
εξαρτώνται από τον τραπεζικό δανεισμό. Το τελευταίο διάστημα υπήρξαν κάποια
θετικά μηνύματα, μεταξύ των οποίων ήταν η απεξάρτηση των τραπεζών από το
μηχανισμό έκτακτης ενίσχυσης, η οριστική κατάργηση των capital controls, η
σταθερή αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα και βεβαίως η αποκλιμάκωση
των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, η οποία αντανακλά την ενίσχυση της
εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και διευκολύνει την
πρόσβαση των τραπεζών στη διεθνή διατραπεζική αγορά.
Ως προς τη χρηματοδότηση του
επιχειρηματικού τομέα όπου η πιστωτική επέκταση κινείται πλέον ελαφρά ανοδικά.
Όμως, παρά την ελαφρά βελτίωση που αναγνωρίζεται στην προσφορά τραπεζικών
δανείων και πιστωτικών ορίων, η πρόσβαση στη χρηματοδότηση εξακολουθεί να
αποτελεί το κυριότερο πρόβλημα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Το μεγάλο εμπόδιο στην εξομάλυνση του
χρηματοδοτικού περιβάλλοντος είναι το μέγεθος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Ένα πρόβλημα που εξακολουθεί να αποτελεί αγκάθι για το τραπεζικό σύστημα, αλλά
και συνολικά για την ελληνική οικονομία. Είναι γεγονός ότι το ύψος των μη
εξυπηρετούμενων δανείων έχει μειωθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, φθάνοντας
σήμερα σε περίπου 75 δισ. ευρώ, από 107 που ήταν τον Μάρτιο του 2016. Παρά τη
μείωση, όμως, αντιστοιχεί σε ποσοστό άνω του 40% του συνόλου των πιστώσεων, ενώ
ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ξεπερνά το 3,5%. Ιδιαίτερα
στα χαρτοφυλάκια των ελεύθερων επαγγελματιών και των πολύ μικρών και
μικρομεσαίων επιχειρήσεων το ποσοστό ξεπερνά το 60%.
Έχουμε, λοιπόν, πολύ δρόμο ακόμη να
διανύσουμε. Η Επιμελητηριακή Κοινότητα έχει ζητήσει επανειλημμένα να υπάρξουν
συστημικές κινήσεις, οι οποίες θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της μείωσης των μη
εξυπηρετούμενων δανείων και της εξυγίανσης των τραπεζικών ισολογισμών. Σε αυτό
το πλαίσιο αποτελεί θετική εξέλιξη η ανακοίνωση του σχεδίου της κυβέρνησης, για
την τιτλοποίηση «κόκκινων» δανείων με κρατικές εγγυήσεις. Εφόσον το σχέδιο αυτό
προχωρήσει, λειτουργώντας συμπληρωματικά στη στρατηγική της κάθε τράπεζας, η
προσπάθεια επιστροφής στην κανονικότητα μπορεί να επιταχυνθεί σημαντικά.
Ζητούμενο, όμως, δεν είναι μια απλή
μείωση του δείκτη, αλλά η συνολική απαλλαγή της πραγματικής οικονομίας από το
βάρος των «κόκκινων» δανείων. Η αριθμητική μείωση είναι το πρώτο βήμα και είναι
απαραίτητη για να αποδεσμευθούν κεφάλαια, που θα διοχετευθούν στην αγορά. Εξίσου
απαραίτητη, είναι η εξυγίανση των δανείων που δεν ρευστοποιούνται και η
αποτελεσματική αναδιάρθρωση για τις επιχειρήσεις, που βρέθηκαν σε οικονομική
δυσχέρεια αλλά παραμένουν βιώσιμες. Και, βέβαια, είναι απαραίτητη και η ομαλή
επανένταξη στο τραπεζικό σύστημα των επιχειρήσεων που καταφέρνουν να
εξυγιανθούν.
Σημαντική ανάγκη είναι, βεβαίως, και η
διάθεση και αποτελεσματική αξιοποίηση επαρκών χρηματοδοτικών εργαλείων για τις
επιχειρήσεις. Προγράμματα συγχρηματοδότησης και παροχής εγγυήσεων υπήρξαν τα
προηγούμενα χρόνια, όμως τα αποτελέσματα στην πράξη ήταν πενιχρά. Κι αυτό είχε
εν μέρει να κάνει με τη δυσκολία των τραπεζών να καλύψουν το δικό τους μέρος.
Οφείλεται, όμως, σε μεγάλο βαθμό και στην αδυναμία των μικρομεσαίων
επιχειρήσεων να καλύψουν τα κριτήρια χρηματοδότησης. Αυτό που χρειάζεται,
επομένως, είναι η προσαρμογή των χρηματοδοτικών εργαλείων που παρέχονται στα
μεγέθη, στα δεδομένα και στις ιδιαίτερες ανάγκες της μικρομεσαίας
επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, καθώς και η ανάπτυξη εναλλακτικών μηχανισμών
χρηματοδότησης, με συγκεκριμένη στόχευση στις μικρές και μεσαίες επενδύσεις,
στην ανάπτυξη της εξωστρέφειας και της καινοτομίας, στη στήριξη της νεοφυούς
επιχειρηματικότητας.
Σήμερα, ο τραπεζικός κλάδος
έχει κάθε λόγο να στηρίξει, με έξυπνες επιλογές και κινήσεις την ενδυνάμωση των
επιχειρήσεων. Γιατί, η ανάπτυξη τόσο της οικονομίας, αλλά και των ίδιων των
τραπεζών, προϋποθέτει υγιείς και ισχυρές επιχειρήσεις.
