ΚΟΜΙΣΙΟΝ: Αν θέλετε τα λεφτά αλλάξτε το Ενεργειακό σχέδιο

Σε αυτό ακριβώς το αναλυτικό πρόγραμμα που έχει στείλει η Αθήνα προς τις Βρυξέλλες για έγκριση από την 1^η Σεπτεμβρίου του 2020, η Κομισιόν με κείμενο παρατηρήσεων, έκανε τη «μεγάλη παρέμβαση» με ειλικρινή συγχαρητήρια αρχικά για τη συγκρότηση και το βάθος του προγράμματος αλλά και ουσιαστικές υποδείξεις, παρατηρήσεις και αλλαγές τις οποίες η Ελλάδα δεν μπορεί παρά να λάβει υπόψη και να προχωρήσει σε αλλαγές ώστε να εισπράξει τα κρίσιμα κονδύλια που δικαιούται και έχει ανάγκη.

Ξεκινώντας τις παρατηρήσεις η Κομισιόν συγχαίρει ξεκάθαρα την Ελληνική Κυβέρνηση για το σχέδιο της, όσον αφορά το μεγάλο θεματικό έργο για ενέργεια, περιβάλλον-κλιματική αλλαγή, υδάτινους πόρους και χωροταξία-οικισμό που ετοίμασε η Αθήνα για το Ταμείο Ανάκαμψης. Ως συνήθως όμως μετά τα –ειλικρινή- συγχαρητήρια αρχίζουν τα «ναι μεν αλλά…» των Βρυξελλών.

ΟΙ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ

Οι ενστάσεις-παρατηρήσεις της Κομισιόν αφορούν σε

Α) πρόγραμμα Ηλεκτροκίνησης.

Η Κομισιόν παρατηρεί πως η Ελλάδα έχει σχεδιάσει πρόγραμμα για την αύξηση των ιδιωτικών ηλεκτρικών οχημάτων ενώ θα έπρεπε πρώτα και κύρια να εστιάσει στην ηλεκτροκίνηση των δημοσίων οχημάτων, κυρίως των συγκοινωνιών. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, ενώ «εντοπίζεται από την Ελλάδα το προβληματικό ζήτημα σχετικά με τη μετάβαση στην ηλεκτρονική κινητικότητα, αυτό δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς, ειδικά υπό το φως της έλλειψης επενδύσεων σε ηλεκτρικά μέσα δημόσιας μεταφοράς και επιδεικτικά έργα υψηλής κοινωνικής απόδοσης, προσθέτουν κύκλοι που γνωρίζουν το ζήτημα».

Επίσης εκφράζουν αμφιβολίες για το «εάν επαρκεί τόσο το ηλεκτρικό δίκτυο, όσο και οι ιδιωτικές επενδύσεις για ένα εκτεταμένο εθνικό δίκτυο ταχυφορτιστών, που αποτελούν τη βάση για επιτυχημένη διεύρυνση της ηλεκτροκίνησης».

Β) ψηφιακοί («έξυπνοι») μετρητές ρεύματος του ΔΕΔΔΗΕ.

Η Κομισιόν φαίνεται να έχει αντιρρήσεις για το σχήμα που έχει επιλεγεί για το πρόγραμμα των νέων ψηφιακών μετρητών ρεύματος, το οποίο θεωρεί σημαντικό τμήμα του ελληνικού σχεδίου ζητώντας ανάλυση για το αν υπάρχει ζήτημα κρατικών ενισχύσεων στον ΔΕΔΔΗΕ, που μην ξεχνάμε είναι υπό ιδιωτικοποίηση, άρα εγείρεται θέμα έμμεσης πριμοδότησης του αγοραστή του 49%.

Γ) έργα διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα.

Οι Κοινοτικοί έχουν επιφυλάξεις τόσο για το χρονοδιάγραμμα όσο και για το αν πρέπει να ενισχυθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης ή από άλλους κοινοτικούς πόρους. Ερωτά επίσης (πολύ σημαντικό αυτό) για την πιθανή χρηματοδότηση επενδύσεων με έργα που έχουν ήδη ξεκινήσει, όπως αυτό της Κρήτης και εάν αυτό είναι νόμιμο.

Δ) κάλυψη μέρους του κόστους του ελλειμματικού λογαριασμού για τις ΑΠΕ, από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Εδώ η Κομισιόν εκφράζει πολύ σοβαρές επιφυλάξεις για τη νομιμότητα της χρηματοδότησης. Πρόκειται για εξαιρετικά περίπλοκο θέμα που σχετίζεται άμεσα με τη ΔΕΗ και τα μεγέθη της επιχείρησης η οποία είναι υποχρεωμένη να πληρώνει τα σπασμένα των άλλων. Οι κοινοτικοί, ως στενόμυαλοι τεχνοκράτες που είναι επιμένουν πολύ σε αυτό αλλά έγκυροι κυβερνητικοί κύκλοι εκτιμούν με ένταση πως «εδώ σίγουρα θα τους πείσουμε».

Ε) απολιγνιτοποίηση και Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

Η Κομισιόν ζητά ανάλυση της σύνδεσης μεταξύ Ταμείου Ανάκαμψης και Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και παρεμβαίνει για μεγαλύτερη διαφοροποίηση των επενδύσεων στις περιοχές της ενεργειακής μετάβασης (Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη).

Λέει η Κομισιόν ότι «θα μπορούσαν να προβλεφθούν νέες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές με στόχο στρατηγικά και τεχνολογικά έργα ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τους στη θέρμανση και την ψύξη».

Οι Βρυξέλλες πάντως δίνουν συγχαρητήρια στην κυβέρνηση για «την έμφαση στην αποκατάσταση γης και την τηλεθέρμανση.» Ουσιαστικά όμως για την αποκατάσταση των εδαφών λένε πως πρέπει να είναι συμβατή με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο για τη ΔΕΗ, καθώς η ανάπτυξη των λιγνιτικών πεδίων έγινε με απόλυτο κρατικό σχεδιασμό από τη δεκαετία του 50 μέχρι σήμερα, ενώ η ΔΕΗ ήταν απλώς ο υλοποιητής αυτών των δεδομένων αποφάσεων.

«Πώς λοιπόν θα πληρώσει τώρα η ΔΕΗ κάποια δις αφού απλώς εκτελούσε κατά γράμμα κρατικές εντολές;» λένε στο ΥΠΕΚΑ διαφωνώντας ριζικά με αυτή την προσέγγιση των τεχνοκρατών στην ΕΕ. «Οι λύσεις εδώ συνήθως είναι πολιτικές» συνεχίζουν.

ΣΤ) οι αλλαγές στο «Εξοικονομώ».

Εδώ η Κομισιόν κάνει αυστηρές παρατηρήσεις και υποδείξεις ότι στον στόχο για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια έχει εντάξει λίγα δημόσια κτίρια και ειδικά μόνο τα δικαστήρια και απαιτεί άμεσα συγκεκριμένη αναφορά σε σχολεία, νοσοκομεία, υπουργεία –κτίρια αυτοδιοίκησης και αθλητικές εγκαταστάσεις.

Στην εξοικονόμηση ενέργειας, όπου οι Βρυξέλλες συγχαίρουν την Ελλάδα για το φιλόδοξο πρόγραμμα ανακαίνισης κτιρίων που σχεδιάζει, παρατηρούν ότι η χώρα εστιάζει στην εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών αλλά αυτές δεν έχουν λειτουργήσει αποτελεσματικά ακόμη.

Οι αλλαγές στο «Εξοικονομώ» με ανάδειξη του θέματος της ενεργειακής φτώχειας, ήδη ικανοποιούνται από το νέο πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ. Επιπλέον δίνει μεγάλη σημασία στο να υπάρξουν συνέργειες και σύνδεση του τομέα ανακαινίσεων – εξοικονόμησης με την κατάρτιση και πιστοποίηση τεχνικών και δεξιοτήτων – προσόντων.

Οι Βρυξέλλες κάνουν και προτάσεις και αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι «οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν πληρέστερα τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο ΕΣΕΚ», όπως η «αρχή της ενεργειακής απόδοσης» στις δημόσιες συμβάσεις, η ενεργειακή ενημέρωση του εξοπλισμού άντλησης, οι διαχειριστές ενέργειας σε δημόσια κτίρια και η προώθηση συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης.

Ζ) Τα φυσικό αέριο ως στρατηγικό καύσιμο.

Ένα ακόμη σημείο που δυσκολεύει την Ελλάδα είναι το θέμα των επενδύσεων σε υποδομές φυσικού αερίου που δεν θεωρείται πλέον για την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ως «το απόλυτο καθαρό καύσιμο». Η έκθεση της Κομισιόν, υποδεικνύει να συνδυαστούν αυτές οι επενδύσεις στη μεταφορά φυσικού αερίου, με τη διανομή και κυρίως την τηλεθέρμανση, κάτι που δεν θεωρείται ιδιαιτέρως δύσκολο.

ΟΙ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ-ΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ-ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ.

Οι Βρυξέλλες βάζουν ουσιαστικά βέτο στην πρόθεση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης-Αποκέντρωσης, να διαχειριστεί τα έργα αποκεντρωμένου χωροταξικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού.

Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στις παρατηρήσεις, «πρέπει να γίνει αναλυτική συζήτηση σχετικά με τα μέτρα ελέγχου και παρακολούθησης θα διασφαλίσουν καλύτερα ότι οι δήμοι και οι Περιφέρειες έχουν την ικανότητα να διεξάγουν διαγωνισμούς για έργα χωρικού σχεδιασμού». Σε αυτό η κυβέρνηση βρίσκεται ήδη μπροστά από τις αντιρρήσεις της Κομισιόν, αφού έχει επεξεργαστεί σενάρια με άλλους φορείς ανάθεσης και εκτέλεσης των διαγωνισμών αυτών, ενώ σχετικές αλλαγές γίνονται και με το νομοσχέδιο για τα δημόσια έργα.

Στο θέμα του χωροταξικού σχεδιασμού η Κομισιόν δίνει εύσημα στην Αθήνα για το αναλυτικό σχέδιο ενίσχυσης και ολοκλήρωσης του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Και αυτό αφορά κυρίως τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια των ιχθυοκαλλιεργειών, ΑΠΕ, βιομηχανίας, διαχείρισης εφοδιασμού. Επίσης αφορά και στο πρόγραμμα για την εκπόνηση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων.

Εδώ όμως η Κομισιόν ζητά να μάθει το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο που θα πλαισιώσει τα υπεράκτια αιολικά πάρκα και αναρωτιέται «πώς θα ληφθούν υπόψη ανησυχίες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιοποικιλότητα κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ‘Μη Σημαντική Βλάβης’ στο περιβάλλον».

Συμπληρώνει η Κομισιόν: «για όλα αυτά απαιτούνται νομοθετικές πρωτοβουλίες αφού η υπάρχουσα νομοθεσία δεν καλύπτει τους σχεδιασμούς και πρέπει να αναφερθεί από την Αθήνα ως ‘βασική μεταρρύθμιση’, αλλά η Ελλάδα δεν το έχει κάνει ακόμη.

ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ-ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ.

Στον τελευταίο αλλά όχι έσχατο αυτό τομέα, οι Βρυξέλλες τονίζουν ότι το ελληνικό σχέδιο εστιάζει «στις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις που μειώνουν την κατανάλωση νερού και τα απόβλητα και το ευρύ φάσμα των προγραμματισμένων επενδύσεων» αλλά προσθέτουν ότι «χρειάζονται μέτρα για την ενίσχυση των τεχνικών υπηρεσιών δήμων και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας».

Στην Κομισιόν επιμένουν ότι πρέπει να συζητηθεί η «ικανότητα μικρών δήμων να διαχειριστούν τέτοια προγράμματα», ουσιαστικά προτείνοντας «σχέδιο με ιδιώτες στη διαχείριση ύδατος που μένει να φανεί αν μπορεί λόγω συνταγματικών θεμάτων και πολιτικού κόστους να υλοποιηθεί».

Ειδικά στον τομέα της άρδευσης, όπου η χώρα έχει απαρχαιωμένες υποδομές και γίνεται μεγάλη σπατάλη καθώς η γεωργία αντιπροσωπεύει το 85% της κατανάλωσης νερού στην Ελλάδα προτείνουν: «να γίνει μεταρρύθμιση των φορέων άρδευσης, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής, της λειτουργίας και της διαχείρισης» προσθέτοντας ότι «χαιρετίζουμε μια αναφορά στην ολοκλήρωση και αποτελεσματική χρήση της πλατφόρμας δεδομένων νερού και την αναβάθμιση της σχετικής υπηρεσίας του Υπουργείου.»

Τέλος, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι ειδικά στο θέμα διαχείρισης αποβλήτων-λυμάτων υπάρχουν αοριστίες και συναρμοδιότητες με τις δράσεις της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ και το ΕΣΠΑ, ζητώντας να ξεκαθαριστεί ποιος ακριβώς έχει ποια ευθύνη.