Γιατί τρέμει η Wall Street το τέλος της πανδημίας -Ο εφιάλτης "πληθωρισμός"

Τα νούμερα δεν λένε ψέματα. Οι αποδόσεις των ομολόγων σκαρφαλώνουν επικίνδυνα , με το αμερικανικό 10ετές πάνω από το 1,44. Βασικά εμπορεύματα όπως χαλκός, αλουμίνιο, πετρέλαιο, ξυλεία, καλαμπόκι, εκτοξεύονται και το αντίκτυπο στις τιμές πρακτικά… στα πάντα στην καθημερινή μας ζωή αναμένεται να είναι πολλαπλάσιο. Το πρώτο αποτύπωμα του πληθωρισμού άρχισε ήδη να φαίνεται, στις ΗΠΑ, όπου η αγορά ακινήτων έχει αρχίσει να «σκάει». Σε ορισμένες πολιτείες οι τιμές των σπιτιών έχουν εκτιναχθεί έως και πέντε φορές πάνω από τον υποτιθέμενο στόχο της Fed για τον πληθωρισμό. Και αυτό αφορά όλες τις κατοικίες και γειτονιές, πλούσιες και φτωχές…

$120 δις. τυπώνονται κάθε μήνα – Που θα οδηγήσει αυτό;

Αυτά είναι τα αποτελέσματα του ανεξέλεγκτου τυπώματος και των εθιστικά χαλαρών νομισματικών πολιτικών. Τα τελευταία χρόνια οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν ομόλογα, ETF, μετοχές, τα πάντα, δίχως αύριο, και παράλληλα προσπαθούν να μας πείσουν ότι δε θα προκαλέσουν σημαντική άνοδο στις τιμές. Ο δείκτης Μ1 money supply (προσφορά χρήματος), δηλαδή όλο το χρήμα που τυπώνεται και κυκλοφορεί, έχει σπάσει τα κοντέρ, όπως και ο ισολογισμός της Fed. Όχι πως έχει πλέον κάποιο νόημα να παρακολουθούμε αυτούς τους δείκτες (μαζί με το παγκόσμιο χρέος), αφού με τις πρέσες να τυπώνουν νυχθημερόν, καθημερινά ιστορικά υψηλά θα γράφουν. Το θέμα είναι όμως ο εκθετικά ανοδικός ρυθμός με τον οποίο γράφουν.

Είμαστε στη μέση ενός πειράματος, του μεγαλύτερου ίσως οικονομικού πειράματος που έχει γίνει ποτέ. Η Fed έχει μετατρέψει το τύπωμα σε πανάκεια, στο φάρμακο δια πάσαν νόσον σε μια οικονομία που είναι βαριά άρρωστη. Ίσως η λύση θα ήταν να αφεθεί να «πεθάνει», προκειμένου να ξαναγεννηθεί ισχυρότερη, αντί να συντηρούμε ένα πτώμα. Ένα ζόμπι που έχει σκλαβώσει τους ανθρώπους-καταναλωτές στην οικονομική μιζέρια. 120 δις. δολάρια τυπώνονται κάθε μήνα. Κάποιους μήνες φτάνει τα 250 δις. αυτό το ποσό, δηλαδή ¼ τρις.! Κανείς δε ξέρει που θα φτάσει αυτό, και τι θα συμβεί. Βαδίζουμε κυριολεκτικά στα σκοτάδια.

Αλλά αν αφήσουμε για λίγο την –αναξιόπιστη έτσι κι αλλιώς- ψευδοεπιστήμη των Οικονομικών και το δούμε το θέμα από πλευράς… Φυσικής, κάτι δε στέκει. Η Αρχή διατήρησης της Ενέργειας μας λέει πως τίποτα δεν καταστρέφεται, παρά μόνο μεταφέρεται. Παράλληλα δεν υπάρχει δράση χωρίς αντίδραση. Είναι ουτοπικό να πιστεύουμε πως με το να λύνουμε «μαγικά» κάθε πρόβλημα τυπώνοντας, δε θα υπάρξουν συνέπειες. Αν ήταν έτσι θα το είχαν σκεφτεί προ πολλού οι πρόγονοι μας. Πως το υπέρογκο αυξανόμενο χρέος δε σημαίνει τίποτα και δε θα σκάσει στα μούτρα μας. Στα μούτρα κάποιου έστω. Και μόνο η αποδοχή πως θα την πληρώσουν τα παιδιά μας είναι εγκληματικά ανεύθυνη, το λιγότερο.

Γιατί η Fed δεν τολμά να αλλάξει πολιτική

Ζούμε σε έναν πλανήτη όπου όχι μόνο καταναλώνουμε ανεύθυνα τους πόρους του αδιαφορώντας για τις επόμενες γενιές (το κατά πόσο οι «πράσινες ενέργειες» είναι τελικά φιλικές προς το περιβάλλον είναι μεγάλη συζήτηση), αλλά τις καταδικάζουμε οικονομικά προκειμένου να ζήσουμε εμείς λίγο καλύτερα, ή από εγωισμό και μόνο. Η Fed για παράδειγμα κυριολεκτικά τρέμει να πει κάτι που θα τρομάξει τις αγορές, μην τυχόν και τα αφεντικά τους θυμώσουν. Έχει μπλεχτεί σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, από την οποία δε μπορεί πλέον να κάνει πίσω. Συνεχίζει τις εγκληματικές, καταστροφικές για την οικονομία εθιστικές πρακτικές των QE και… money printer go brrr. Αυτό που ξεκίνησε ως δήθεν «έκτακτο» μέτρο (διότι πράγματι μόνο ως λύση έκτακτης ανάγκης πρέπει να χρησιμοποιείται) καθιερώθηκε ως κανονικότητα, και κανείς δεν τολμά να πει κάτι.

Πολλά έκτακτα μέτρα τον τελευταίο χρόνο έγιναν κανονικότητες βέβαια…

Και η Fed δεν τολμά να πει κάτι, διότι η παραμικρή αλλαγή ρητορικής θα σημάνει πισωγύρισμα στη Wall Street. Οπότε συνεχίζει να τυπώνει εις το άπειρο, να διορθώνει το λάθος με λάθος, βαδίζοντας στα τυφλά, ένα τεράστιο πείραμα. Και γιατί δεν τολμά να προκαλέσει πισωγύρισμα; Όλοι ξέρουμε κατά βάθος το γιατί.

Διότι μια καθοδική στροφή στις αγορές αυτή τη στιγμή δεν θα είναι απλώς μια διορθωσούλα… Μια «υγιής» πτώση της τάξεως του 20%. Αυτά πάνε, αυτά συνέβαιναν στον παλιό, «καλό» καπιταλισμό, όχι στο σοσιαλιστικού τύπου ανεξέλεγκτης κρατικής παρέμβασης μόρφωμα που έχουμε τώρα…

Η Wall Street έχει διανύσει τη μακροβιότερη bull market όλων των εποχών. Έχει περάσει προ πολλού τα επίπεδα φούσκας, είτε το δούμε άποψη θεμελιωδών, είτε Τεχνικής Ανάλυσης ή οτιδήποτε… Σκίζουν τα πτυχία τους οικονομικοί και traders μαζί. Κάποιοι λένε «έχουν αλλάξει τα πράγματα, το βλέπετε λάθος, οι μετοχές έχουν πολύ ακόμη να ανέβουν». Οι άνθρωποι αυτοί εκτός ότι είναι άσχετοι, ζουν σε ένα παραμύθι. Διότι από ένα σημείο και μετά, με την παραγωγή να έχει φρενάρει και με πολλαπλά καμπανάκια από ομόλογα και όλο και περισσότερα παράλογα ράλι ανύπαρκτων μετοχών που θυμίζουν εποχές τεχνολογικής φούσκας, με την Wall Street να αποτιμάται 6-7 φορές παραπάνω από την Main Street, είναι ξεκάθαρο πια ότι οι αγορές βασίζονται σε πήλινα πόδια.

Good news is bad news

Γιατί η αισιοδοξία (επιδημιολογικά) δεν αρέσει στη Wall Street;

Ενδεχομένως να συνεχίσουν να ανεβαίνουν ναι, δε διαφωνεί κανείς σε αυτό. Αλλά βρισκόμαστε σε φούσκα. Μια τόσο «ξεχειλωμένη» bull market όταν διορθώσει, δε θα διορθώσει 10-20, αλλά 50%. Ακούγεται πολύ; Και λίγο είναι… Πολλοί επιτυχημένοι traders ήδη βλέπουν τον S&P 500 να υποχωρεί στις 1800 μονάδες (από 3900 που είναι τώρα) μέχρι και το επόμενο καλοκαίρι. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό φυσικά για όλες τις διεθνείς αγορές (ας μη μιλήσουμε για το έτσι κι αλλιώς απαξιωμένο ελληνικό Χρηματιστήριο καλύτερα)…

Κανένας δε θέλει να συμβεί αυτό στη βάρδια του. Περάσαμε πλέον το σημείο όπου οι απώλειες θα ήταν ελεγχόμενες, και το πολιτικό κόστος για τον εκάστοτε Πρόεδρο και διοίκηση κεντρικών τραπεζών ανεκτό. Πλέον όταν σκάσει η φούσκα θα δημιουργήσει ένα ντόμινο που πράγματι θα σκάσει την Everything Bubble (η φούσκα των πάντων), οδηγώντας όπως πολλοί εκτιμούν σε μια «Μεγάλη Κατάθλιψη» όπως του 1929, και όχι απλώς σε «Μεγάλη Ύφεση».

Έτσι λοιπόν, η Fed κάνει το παν για να μη συμβεί αυτό. Την εβδομάδα αυτή μάλιστα πήραμε μια γεύση για το πόσο ρευστά είναι τα πράγματα, πόσο κρέμονται από μια κλωστή. Όσοι παρακολουθούν τις αγορές, έφριξαν με αυτό που είδαν την Τρίτη. Λίγο πριν μιλήσει ο Τζέρομ Πάουελ της Fed, η Wall Street άρχισε να κατρακυλά. Ο Nasdaq βούτηξε έως και 4%! Αυτό φυσικά είναι μινι-κραχ, και είναι το πρώτο σινιάλο για το τι θα ακολουθήσει. Εν τέλει μάζεψε τις απώλειες, και τις επόμενες ημέρες έκλεισε και με κέρδη. Το απόλυτο ροντέο. Γιατί συνέβη όμως αυτό;

Αρχικά η αγορά, προτού μιλήσει ο Πάουελ, είχε ξεμείνει από θετικούς καταλύτες. Παράλληλα θεωρούσε πως δεν υπάρχει τίποτα πλέον που να μπορεί να πει η Fed, που να καταπραϋνει τον (επικείμενο) πόνο. Φανταστείτε πως ούτε η ίδια η Wall Street δεν το πιστεύει πλέον αυτό που ζούμε… Γιατί όμως η αγορά έχει ξεμείνει από καύσιμα; Εδώ αρχίζουν τα ωραία.

Ίσως μέσα στην όλη τρομολαγνεία που ζούμε να μην το συνειδητοποιούμε, ωστόσο το γενικότερο συναίσθημα που επικρατεί στις αγορές (οι οποίες πάντα βλέπουν τρεις κινήσεις μπροστά) όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας είναι αισιόδοξο. Οι αγορές έχουν αρχίσει να προεξοφλούν δηλαδή πως ο πλανήτης τα πηγαίνει καλύτερα, η ανόσια είτε μέσω εμβολιασμού είτε φυσικά, αυξάνεται, οι καμπύλες αρχίζουν να «επιπεδώνονται» και πως αργά ή γρήγορα, αυτό το κομμάτι της εποχής της πανδημίας θα τελειώσει (διότι άλλες κανονικότητες θα παραμείνουν). Όμως για μια στιγμή, αυτό είναι καλό, έτσι δεν είναι; Γιατι να θέλουν να πέσουν εφόσον βλέπουν κάτι τέτοιο;

Κι εδώ είναι το παράδοξο. Εάν τα πράγματα από το μέτωπο της πανδημίας καλυτερεύουν, τότε θεωρητικά δεν υπάρχει λόγος για περισσότερα «έκτακτα» πακέτα τόνωσης (stimulus), σαν το τελευταίο $1,9 τρις. του Μπάιντεν. Όμως η Wall Street τον τελευταίο χρόνο (και βάλε) ΖΕΙ από αυτά τα πακέτα. Είναι μια φούσκα που κρατιέται όρθια χάρη στο φθηνό φρεσκοτυπωμένο χρήμα της Fed. Αν «κοπεί» η πανδημία, κόβεται και το ρευστό. Κι έτσι πάπαλα η άνοδος. Διότι ρεαλιστικά δεν υπάρχουν και άλλοι θετικοί καταλύτες αυτή τη στιγμή (και να υπήρχαν, θα τους είχε ήδη προεξοφλήσει η αγορά). Με άλλα λόγια, όσον αφορά την αγορά, τα καλά νέα από πλευράς πανδημίας είναι… κακά νέα.

Έτσι ακριβώς σκέφτηκε και η αγορά την Τρίτη, λίγο πριν μιλήσει ο Πάουελ. Όλοι περίμεναν πως τα δώρα θα αρχίσουν να τελειώνουν σιγά σιγά, και ίσως επιτέλους αρχίσει η σύσφιξη νομισματικής πολιτικής, η σταδιακή αύξηση επιτοκίων, βασικά πράγματα δηλαδή που αναμένονται από μια σοβαρή κεντρική τράπεζα, όταν υποτίθεται οι οικονομικές προοπτικές αρχίζουν να καλυτερεύουν. Γι’ αυτό και ο Nasdaq κατρακυλούσε 4%. Αμ δε! Προς έκπληξη όλων, ο Πάουελ είπε αυτό που θα ήθελε να ακούσει η αγορά, αλλά ούτε η ίδια δεν πίστευε πως θα άκουγε!

Για να μη μπούμε σε βαρετές ορολογίες τραπεζιτών, ο Πάουελ ουσιαστικά καθησύχασε την αγορά πως η Fed «θα κάνει ό,τι χρειαστεί προκειμένου να στηρίξει την οικονομία». Και με το «οικονομία» εννοούμε την Wall Street. Και με το «στηρίξει» εννοούμε ατελείωτο, ανεύθυνο τύπωμα πληθωρισμένων δολαρίων και εθιστικές νομισματικές πολιτικές που μακροπρόθεσμα καταστρέφουν την πραγματική οικονομία. Η Fed ουσιαστικά μας λέει πως δεν πρόκειται να σφίξει τα λουριά, ούτε να ανεβάσει επιτόκια, τουλάχιστον μέχρι και το 2022. Ίσως και ποτέ, ποιος ξέρει.

Στο άκουσμα των ανακοινώσεων, ο S&P 500 γύρισε ανοδικός συνεχίζοντας την άνοδο μέσα στην εβδομάδα. Αν η αγορά είχε αφεθεί να πάρει τη φυσιολογική της πορεία την Τρίτη, χωρίς καμία υπερβολή ίσως και να είχε ξεκινήσει ήδη η αρχή της bear market και το σπάσιμο της φούσκας. Όμως αυτό που είδαμε ήταν απλώς μια γεύση, φανερώθηκε πόσο ρευστό είναι το πράγμα, και πόσο λεπτές είναι οι ισορροπίες. Κανείς δε γνωρίζει που θα πάει η βαλίτσα όμως. Και όσοι σκέφτεστε «μα εντάξει, καλό δεν είναι να ανεβαίνουν οι αγορές;», αρχικά αναρωτηθείτε αν οι αγορές συνάδουν πάντα με την πραγματική οικονομία. Αλλά κυρίως το θα σημάνει για τις τσέπες μας η επικείμενη έκρηξη πληθωρισμού από τις ανεύθυνες πρακτικές των κεντρικών τραπεζών.