Εκλογές-Τουρκία: Τι θα ψηφίσουν οι Τούρκοι πολίτες που ζουν στην Ελλάδα - Τι εκτιμούν και πώς βλέπουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις

της Δρ Eylem Yanardagoglu*

Οι αναλυτές στην Τουρκία λένε ότι βιώνουμε μια εκλογική διαδικασία που είναι πολύ ανοιχτή σε εκπλήξεις, ότι οι υποψήφιοι πρόεδροι πηγαίνουν στήθος με στήθος και πως δεν έχει διαμορφωθεί ακόμη μια σαφής εικόνα σχετικά με την κατανομή των αναποφάσιστων ψηφοφόρων.

Φαίνεται ότι είναι δύσκολο να προκύψει μια σαφής εικόνα μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς θα υπάρξουν μερικές ακόμη μεγάλες συγκεντρώσεις και δημοσκοπήσεις πριν από τις εκλογές. Εν τω μεταξύ, η ψηφοφορία για σημαντικό αριθμό εγγεγραμμένων ψηφοφόρων στο εξωτερικό ξεκίνησε το Σάββατο 28 Απριλίου.

Οι ξένοι ψηφοφόροι, ο αριθμός των οποίων υπερβαίνει τα 3 εκατομμύρια, θα μπορούν να ψηφίσουν μέχρι το τέλος της 9ης Μαΐου στις υπερπόντιες αντιπροσωπείες σε 73 χώρες. Στην Ελλάδα υπάρχουν 11.714 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι.

Βρίσκομαι στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ως επισκέπτρια μελετητής από τον περασμένο Σεπτέμβριο, διεξάγοντας μια μελέτη σχετικά με την ψηφιακή ιθαγένεια και τις πρακτικές χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των τουρκόφωνων μεταναστών που ζουν στην Αθήνα.

Είμαι επίσης μεταξύ των ερευνητών στο πρόγραμμα Türkiye του ΕΛΙΑΜΕΠ. Καθώς προχωρούσε η συζήτηση με τους συμμετέχοντες που συνάντησα πρόσφατα για το πρόγραμμά μου, μιλήσαμε για το πώς βλέπουν τις εκλογές, τις επικοινωνιακές εκστρατείες και τι είδους Τουρκία θα ήθελαν να δουν μετά τις εκλογές.

Ενώ κάποιοι από τους τούρκους πολίτες που έχουν μεταναστεύσει στην Αθήνα από την Τουρκία ανησυχούν για την ασφάλεια των εκλογών, αρκετοί επιθυμούν μια πλουραλιστική συνέλευση με βουλευτές που θα είναι πιο διαφορετικοί ως προς το πολιτικό φάσμα μετά τις εκλογές και με τους οποίους θα αισθάνονται πιο κοντά ως προς την κοσμοθεωρία.

Οι γυναίκες αισθάνονται πολύ άβολα με τη θορυβώδη ρητορική που έχει εξαπλωθεί στην πολιτική, την περιθωριοποίηση των μειονοτήτων και των διαφορετικών απόψεων και πιστεύουν ότι αυτό είναι το βασικό που πρέπει να αλλάξει. Επιπλέον, υπάρχει μικρή ελπίδα για μια πιο θετική αλλαγή του status quo γύρω από τις σχέσεις Τουρκίας - Ελλάδας.

Μαρία, 50 ετών, Στέλεχος πωλήσεων σε ιδιωτική εταιρεία

«Ζω στην Αθήνα για περισσότερα από 30 χρόνια. Δεν ψήφιζα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, αλλά όταν ένιωσα ότι κάποια πράγματα έπρεπε να αλλάξουν, ψήφισα στις τελευταίες γενικές εκλογές. Τώρα θέλω να ξαναψηφίσω γιατί πιστεύω ότι αυτή η ρητορική του εκφοβισμού πρέπει να αλλάξει.

Από όσο μπορώ να δω από μακριά, η διαφορά μεταξύ των μορφωμένων και των αμόρφωτων ανθρώπων στην Τουρκία έχει αυξηθεί πολύ σε σχέση με τη δεκαετία του 1990. Θα ήθελα η Τουρκία να είναι πιο σύγχρονη, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μένα ο καθένας να έχει την ελευθερία να εκφράζει τη γνώμη του και να μη διώκεται γι' αυτό.

Οι πολίτες δεν πρέπει να αισθάνονται ένοχοι για αυτό που σκέφτονται. Οσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας - Ελλάδας, νομίζω ότι ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση θα έρθει, κάποιες καθιερωμένες πολιτικές θα συνεχιστούν, ίσως με ελαφρώς διαφορετικό ύφος.

Η τρέχουσα ρητορική τα τελευταία χρόνια μετατράπηκε σε κάτι πολύ θορυβώδες και αντιδιπλωματικό. Αλλά νομίζω ότι τίποτα δεν θα αλλάξει στις σχέσεις Τουρκίας - Ελλάδας γενικότερα. Οι λαοί δεν εμπλέκονται σε αυτό, αλλά φαίνεται ότι οι πολιτικοί τρέφονται από αυτή την άλυτη κατάσταση».

Ντέφνε, 49 ετών, Συγγραφέας

«Ζω στην Ελλάδα 7 χρόνια, πηγαίνω στην Τουρκία σχεδόν κάθε δύο μήνες.

Υπήρξε μια εποχή που η πολιτική μου στάση ήταν να μην ψηφίζω. Ομως όταν η πόλωση αυξήθηκε στην Τουρκία, άρχισα να ψηφίζω. Περιμένουμε με ανυπομονησία μια πολιτική αλλαγή στην Τουρκία σε κάθε εκλογική αναμέτρηση από το 2015.

Τελικά, οι δημοτικές εκλογές του 2019 αποδείχθηκαν ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα, αλλά ανησυχώ γιατί ήμουν πολύ σίγουρη το 2015, όμως τα πράγματα δεν άλλαξαν.

Η πολιτική στην Τουρκία έχει κινηθεί προς μια κατεύθυνση παρόμοια με αυτή που έχουμε δει σε άλλες χώρες όπως η Βραζιλία και η Ινδία τα τελευταία χρόνια, το ονομάζω φαινόμενο Τραμπ. Είναι σαν να έχει εξαφανιστεί η ανάγκη οι πολιτικοί να είναι ενάρετοι.

Μαζί με τον Τραμπ, υπήρξαν αρκετοί ηγέτες όπως ο Ερντογάν, ο Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός της Ινδίας που τον ακολούθησαν, αντιλαμβανόμενοι ότι σε κάποιους ψηφοφόρους αρέσει μια πιο σκληρή, σχεδόν τραμπούκικη συμπεριφορά.

Αυτό δεν ισχύει στην ελληνική και την ευρωπαϊκή πολιτική, εδώ το να είσαι ηθικός εξακολουθεί να είναι σημαντικό, το να είσαι ενάρετος αποτελεί αξία. Μπορεί στην πράξη να μην αλλάζει τίποτα, αλλά τουλάχιστον ο πολιτικός λόγος είναι διαφορετικός.

Δεν παρακολουθώ την προεκλογική εκστρατεία, αλλά οι ειδήσεις με κάποιο τρόπο διαρρέουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Συμπαθώ το TIP (Τουρκικό Εργατικό Κόμμα), αλλά καταλαβαίνω ότι θα πρέπει να ψηφίσουμε το ισχυρότερο κόμμα της αντιπολίτευσης, όχι το κόμμα που πραγματικά προτιμάμε. Ουσιαστικά, διορίζουμε νέο διευθύνοντα σύμβουλο για μια εταιρεία που καταρρέει.

Δεν πιστεύω ότι οποιαδήποτε κυβέρνηση μπορεί να κάνει κάτι ανεξάρτητο από το βαθύ κράτος. Ας πούμε ότι ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης κερδίζει: προς ποια κατεύθυνση μπορεί να πάει η Τουρκική Δημοκρατία στη συνέχεια; Δεν νομίζω ότι θα πάει πουθενά.

Ισως θα μπορούσε να έχει μια ελαφρώς πιο αξιοπρεπή ρητορική. Αν η αντιπολίτευση υπογράψει ξανά τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης** όταν έρθει στην εξουσία και αν απελευθερώσει κρατούμενους όπως ο Οσμάν Καβάλα, που είναι άδικα φυλακισμένοι, θα τους λάτρευα ακόμα και γι' αυτό.

Το μόνο που θα αλλάξει στις σχέσεις με την Ελλάδα θα είναι η γλώσσα, θα φύγει αυτή η θορυβώδης γλώσσα και θα χρησιμοποιηθεί μια πιο έντιμη γλώσσα, αλλά δεν περιμένω περισσότερο εκδημοκρατισμό».

Μουράτ, 28 ετών, Εργάζεται στο μάρκετινγκ σε ιδιωτική εταιρεία

«Μόλις αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο, βρήκα δουλειά και εγκαταστάθηκα στην Αθήνα. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση και το κοινοβούλιο αλλάξουν μετά τις εκλογές, θα εξακολουθεί να είναι πολύ δύσκολο για μένα να επιστρέψω στην Τουρκία. Μου φαίνεται ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να ανακάμψει η χώρα μου.

Ως ψηφοφόρος του εξωτερικού, θα ψηφίσω εδώ. Πήγα πρόσφατα στην Τουρκία, οι άνθρωποι στην Κωνσταντινούπολη είναι σαν τρελοί, υπάρχει πάρα πολλή ένταση, γιατί οι άνθρωποι να θέλουν να ζουν σε ένα τόσο τεταμένο περιβάλλον; Επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να αγοράσουν ψωμί για το σπίτι τους, είναι απογοητευμένοι. Αυτό αντανακλάται στην κοινωνία, θα φανεί και σε αυτές τις εκλογές. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος ότι η αντιπολίτευση θα κερδίσει.

Παρακολουθώ την προεκλογική εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα tweets που στέλνει ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς από τη φυλακή είναι πολύ δημοφιλή. Και οι αλληλεπιδράσεις των βίντεο του Κιλιτσντάρογλου με τους Αλεβίτες και τους Κούρδους είναι καλές. Αλλά γιατί δεν βρήκαν έναν υποψήφιο που να είναι πιο ενεργός, νεότερος από τον 75χρονο; Μετά τις εκλογές, θα ήθελα να δω περισσότερη ποικιλομορφία στο κοινοβούλιο, μεγαλύτερη εκπροσώπηση κομμάτων όπως το TIP (Κόμμα Εργατών Τουρκίας) και το Memleket (Πατρίδα).

Οσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας - Ελλάδας, θα ήθελα να μπορούμε να ζούμε πολύ αδελφικά, να είναι δυνατό για τους Τούρκους να πηγαίνουν στα νησιά χωρίς βίζα και να είναι πολύ εύκολο για όσους βρίσκονται στην Ελλάδα να πηγαίνουν διακοπές στην Τουρκία. Το να παρουσιάζεται η Τουρκία ή η Ελλάδα ως εχθρός βοηθάει κατά κάποιον τρόπο τους πολιτικούς, αλλά το να είμαστε πολύ κοντά θα βοηθούσε επίσης».

Γιώργος, 60 ετών, Αυτοαπασχολούμενος σε δική του εταιρεία

«Μετά την αποφοίτησή μου από το λύκειο, εγκαταστάθηκα στην Αθήνα, ψήφισα τελευταία φορά στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του 2018 και θα ψηφίσω και σε αυτές τις εκλογές. Προς το παρόν, δεν παρακολουθώ πολύ στενά τις προεκλογικές εκστρατείες των πολιτικών, αλλά έχω μια γενική εικόνα από όσα βλέπω από τα μέσα ενημέρωσης.

Ανησυχώ ότι οι εκλογές δεν θα εξελιχθούν κανονικά, διότι δεν πιστεύω ότι η σημερινή κυβέρνηση θα φύγει από την εξουσία μέσω των εκλογών. Ελπίζω να κάνω λάθος. Οταν πρωτοεμφανίστηκε ο Ερντογάν, ως πολιτικός ήταν περισσότερο στραμμένος προς την Ευρώπη, αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια υπάρχει δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Φυσικά, η Τουρκία θα πρέπει να στρέψει και πάλι το πρόσωπό της προς τη Δύση.

Νομίζω ότι η υποχώρηση της δημοκρατίας ξεκίνησε πριν από τις διαδηλώσεις του Γκεζί, επιταχύνθηκε μετά το πραξικόπημα του 2016 και συνεχίστηκε με την προσέγγιση με τη Ρωσία. Ο φόβος του εχθρού είναι μεγάλος, ο εξοπλισμός έχει επίσης αυξηθεί.

Τα τελευταία χρόνια, μέθοδοι όπως ο εκφοβισμός, η καταστολή και άλλες που χρησιμοποιήθηκαν κατά των μειονοτήτων στο παρελθόν άρχισαν να εφαρμόζονται και στους δικούς τους ανθρώπους. Πολλοί πολίτες έχουν φύγει στο εξωτερικό και συνεχίζουν να φεύγουν.

Ομως, από την άλλη πλευρά, οι μειονότητες της Κωνσταντινούπολης στην Τουρκία ζουν καλά τα τελευταία χρόνια και, απ' όσο γνωρίζω, υποστηρίζουν τον Ερντογάν. Ολες οι εκκλησίες και τα κτίρια των συλλόγων ανακαινίστηκαν, η Ιμβρος αναβίωσε, ανακαινίστηκε, οι τελετές είναι ελεύθερες, η τελετή ρίψης του σταυρού στη θάλασσα μπορεί να γίνει.

Οταν ζούσα στην Κωνσταντινούπολη, δεν υπήρχαν τέτοια πράγματα στην εποχή μου. Υπάρχει ανησυχία ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί σημαντικά αν έρθουν άλλοι στην εξουσία. Με άλλα λόγια, υπάρχει φόβος στην ελληνική κοινή γνώμη ότι θα υπάρξει σύγκρουση με τη γείτονα όταν οι κεμαλιστές έρθουν στην εξουσία. Είμαστε όλοι άνθρωποι που θέλουμε την ειρήνη, ελπίζω η κατάσταση στην Ευρώπη, οι σπίθες να μη μεταπηδήσουν σε εμάς».

* H Δρ Eylem Yanardagoglu είναι επισκέπτρια υπότροφος στο Τμήμα Επικοινωνίας, ΜΜΕ και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονική συνεργάτις του Προγράμματος για την Τουρκία στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ)

**Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης: η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, περισσότερο γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, είναι μια συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα ενάντια στη βία κατά των γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία, η οποία υπεγράφη στις 11 Μαΐου 2011. Η Τουρκία αποσύρθηκε από τη σύμβαση το 2021.

πηγή: tanea.gr