Μερικές σκέψεις για τα 20 χρόνια του ευρώ

Από τη Λισαβόνα έως το Ελσίνκι και την Αθήνα, οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν αναλήψεις χαρτονομισμάτων ευρώ στα κατά τόπους ΑΤΜ, να κάνουν τα ψώνια τους με ευρώ και να ταξιδέψουν στο εξωτερικό χωρίς να αλλάξουν συνάλλαγμα.

Η μετάβαση από 12 εθνικά νομίσματα στο ευρώ ήταν ιστορικά ένα μοναδικό εγχείρημα στο είδος του: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε πάνω από 15 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα ευρώ και κόπηκαν περίπου 52 δισεκατομμύρια κέρματα πριν από την 1η Ιανουαρίου 2002.

Αξιοποιώντας την εξάπλωση της ενιαίας αγοράς, το ευρώ έγινε ένα από τα πιο απτά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μαζί με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus ή την άρση των τελών περιαγωγής εντός της ΕΕ.

Σε βαθύτερο επίπεδο, το ευρώ αντικατοπτρίζει μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα, που συμβολίζει την ολοκλήρωση ως εγγυήτρια της σταθερότητας και της ευημερίας στην Ευρώπη.

Ως Υπουργοί Οικονομικών και μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κατευθύνουν την οικονομική πολιτική της Ευρωζώνης, ανατρέχουμε μαζί στα τελευταία 20 χρόνια και προσδιορίζουμε ορισμένες προτεραιότητες για το μέλλον του κοινού μας νομίσματος.

Τα τελευταία 20 χρόνια – η ωρίμανση

Ομολογουμένως, οι δύο πρώτες δεκαετίες του ευρώ ήταν πλούσιες σε γεγονότα.

Από τον μεγάλο ενθουσιασμό στις απαρχές του, το ευρώ έχει αναδειχθεί στο δεύτερο πλέον χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο. Το κοινό μας νόμισμα παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλές – περίπου το 80% των πολιτών πιστεύει ότι το ευρώ ωφελεί την ΕΕ – και η Ευρωζώνη συνεχίζει να επεκτείνεται: από τα 11 αρχικά μέλη σε 19 χώρες σήμερα, και με ακόμη περισσότερες σε πορεία ένταξης τα επόμενα έτη.

Η πρόοδος αυτή σημειώθηκε σε πείσμα σοβαρών προκλήσεων. Το εγχείρημα αντιμετωπίστηκε από ορισμένους με επιφυλακτικότητα ενώ ήταν ακόμη στα σπάργανα.

Στα δέκα του περίπου χρόνια, στα κράτη μέλη και στα θεσμικά όργανα άρχισε να γίνεται αντιληπτό όλο και περισσότερο ότι η αρχιτεκτονική του ευρώ δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το βαρύτατο σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε. Δόθηκε έτσι το έναυσμα για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης της Ευρωζώνης, τη δημιουργία κοινού μηχανισμού στήριξης προς χώρες που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες και τη θέσπιση συστήματος ενιαίας εποπτείας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, σε αναγνώριση της ανάγκης να βρεθεί η λύση μέσω ευρύτερου συντονισμού και βαθύτερης ολοκλήρωσης.

Αυτές οι πρώτες κρίσεις επέτρεψαν στο ευρώ να ωριμάσει και να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του. Αντλήσαμε επίσης πολύτιμα διδάγματα που μας φάνηκαν χρήσιμα κατά την τρέχουσα πανδημία, η οποία δεν γνωρίζει σύνορα και ανέδειξε τόσο τον βαθμό της αλληλεξάρτησής μας όσο και την ισχύ της ενότητάς μας.

Όταν κατέστη σαφές το εύρος της κρίσης COVID-19, αντιμετωπίστηκε με πολύ ταχύτερη, πιο αποφασιστική και πιο συντονισμένη δράση πολιτικής, σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις. Μολονότι τα υφιστάμενα συστήματα φορολογίας και πρόνοιας κατάφεραν να αμβλύνουν τις οικονομικές επιπτώσεις, η ΕΕ έλαβε άνευ προηγουμένου αποφάσεις για την περαιτέρω προστασία της ζωής και των εισοδημάτων, συμπληρώνοντας τις υποστηρικτικές νομισματικές πολιτικές της ΕΚΤ. Η συλλογική μας αντίδραση περιλάμβανε το πρόγραμμα χρηματοδοτικής στήριξης SURE, το οποίο συνέβαλε στην προστασία περίπου 31 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, καθώς και το πρωτοποριακό σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη Next Generation EU.

Η συντονισμένη αντίδρασή μας σε επίπεδο πολιτικών, σε συνδυασμό με τη διάθεση εμβολίων κατά της COVID-19, βοήθησαν την Ευρωζώνη να ανακάμψει γρήγορα από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Εξάλλου, η χρηματοδοτική στήριξη και η στήριξη της ρευστότητας που παρασχέθηκαν είχαν σχεδιαστεί για να περιορίσουν τον κίνδυνο μακροπρόθεσμων ζημιών, ώστε οι οικονομίες μας να ξανακερδίσουν γρήγορα το χαμένο έδαφος.

Τα επόμενα 20 χρόνια

Έχουμε επιτύχει πολλά κατά τα πρώτα 20 χρόνια του ευρώ, ωστόσο πρέπει να γίνουν περισσότερα.

Πρέπει να συμβαδίσουμε με την καινοτομία και να προωθήσουμε τον διεθνή ρόλο του ευρώ. Το ίδιο το ευρώ πρέπει να προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή. Για τον λόγο αυτό στηρίζουμε και συμβάλλουμε στις εν εξελίξει εργασίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σχετικά με την ψηφιακή μορφή του νομίσματός μας.

Ταυτόχρονα, η Ευρωζώνη πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω. Μολονότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό μας σύστημα στηρίζεται σε ισχυρά θεμέλια, πρέπει να καταβάλουμε περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να ενισχύσουμε την τραπεζική μας ένωση και να προσφέρουμε νέες ευκαιρίες οικονομικής ανάκαμψης και ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για τις κεφαλαιαγορές μας: πρέπει να αναλάβουμε αποφασιστική δράση ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο οι ιδιωτικές επενδύσεις και αποταμιεύσεις διοχετεύονται σε ολόκληρη την ενιαία αγορά προκειμένου να δοθεί στις επιχειρήσεις μας, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων, η χρηματοδότηση που χρειάζονται και στη συνέχεια να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης.

Τα επίπεδα επενδύσεων έχουν παραμείνει πολύ χαμηλά για υπερβολικά μεγάλο διάστημα: πρέπει να επενδύσουμε στους ανθρώπους, στις υποδομές και στους θεσμούς μας, και οι επενδύσεις μας να είναι μαζικές και βιώσιμες. Σε συνδυασμό με υπεύθυνες δημοσιονομικές πολιτικές και τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα, το Next Generation EU θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην υλοποίηση πολλών απαραίτητων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Πρόκειται για το καλύτερο μέσο που διαθέτουμε για να δώσουμε ώθηση στο αναπτυξιακό δυναμικό μας, να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο και να αντεπεξέλθουμε στις κρίσιμες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.

Πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε τη δημοσιονομική βιωσιμότητα δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των κοινών δημοσιονομικών κανόνων μας, πρέπει να εγγυηθούμε ότι οι δημοσιονομικές και οικονομικές πολιτικές της Ευρωζώνης είναι κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον και ανταποκρίνονται στις μελλοντικές προκλήσεις.

Το κοινό μας νόμισμα αποτελεί ένα άνευ προηγουμένου συλλογικό εγχείρημα, και μαρτυρεί την ενότητα που στηρίζει την Ένωσή μας.

Καθώς ο κόσμος ανακάμπτει από την πανδημία, ήρθε η στιγμή να συνδυάσουμε τις προσπάθειες και τους πόρους μας για να αποκομίσουμε τα οφέλη ενός ταχέως ψηφιοποιούμενου κόσμου και να διαχειριστούμε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα του κλίματος. Κανένα από αυτά τα θέματα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από χώρες που ενεργούν μεμονωμένα. Το ευρώ αποτελεί απόδειξη των όσων μπορούμε να επιτύχουμε με τη συνεργασία· με το βλέμμα στραμμένο στα επόμενα 20 χρόνια, ας το καταστήσουμε σύμβολο της δέσμευσής μας να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον, με ευημερία και χωρίς αποκλεισμούς, για τις επόμενες γενιές.

* Το παρόν άρθρο συνυπογράφουν οι: Magnus Brunner, Υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας, Nadia Calviño, Α΄ Αντιπρόεδρος και Υπουργός Οικονομίας και Ψηφιοποίησης της Ισπανίας, Clyde Caruana, Υπουργός Οικονομικών και Απασχόλησης της Μάλτας, Valdis Dombrovskis, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, Paschal Donohoe, Πρόεδρος του Eurogroup και Υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Daniele Franco, Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας, Paolo Gentiloni, Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομίας, Pierre Gramegna, Υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου, Wopke Hoekstra, Υπουργός Οικονομικών των Κάτω Χωρών, João Leão, Υπουργός Επικρατείας και Υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας, Bruno Le Maire, Υπουργός Οικονομίας, Οικονομικών και Ανάκαμψης της Γαλλίας, Christian Lindner, Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Mairead McGuinness, Ευρωπαία Επίτροπος για τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες, τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, Igor Matovič, Υπουργός Οικονομικών και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Σλοβακίας, Keit Pentus-Rosimannus, Υπουργός Οικονομικών της Εσθονίας, Κωνσταντίνος Πετρίδης, Υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Jānis Reirs, Υπουργός Οικονομικών της Λετονίας, Annika Saarikko, Υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας, Andrej Šircelj, Υπουργός Οικονομικών της Σλοβενίας, Gintarė Skaistė, Υπουργός Οικονομικών της Λιθουανίας, Χρήστος Σταϊκούρας, Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Vincent Van Peteghem, Υπουργός Οικονομικών του Βελγίου.