Ε.Ε.: "Επιχείρηση ενέργεια" χωρίς τη Ρωσία

Ξεκινά από τις Βρυξέλλες η «Επιχείρηση Απεξάρτηση από Ρωσικό Αέριο». Δεν είναι ούτε εύκολη ούτε γρήγορη υπόθεση, αλλά φαίνεται πως η πολιτική απόφαση είναι ειλημμένη.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, που επικαλείται Ευρωπαίους αξιωματούχους, το σχέδιο πάνω στο οποίο δουλεύουν οι Βρυξέλλες θα μπορούσε να περιορίσει τις ανάγκες εισαγωγών από τη Ρωσία μέχρι και κατά 30-40% ακόμη και στον επόμενο ενάμιση χρόνο.

Οι πιο αισιόδοξοι μιλούν για μείωση κατά 40-50% του ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2025 και κατά 85-90% μέχρι το 2030. «Δεν είναι καθόλου εύκολο, αλλά αν προσπαθήσουμε οργανωμένα είναι εφικτό», είπε ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς, σχολιάζοντας τον σχεδιασμό.

Ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς, πάντως, είπε «όχι» σε ενεργειακό εμπάργκο προς τη Ρωσία, ακριβώς επειδή η γερμανική οικονομία εξαρτάται καθοριστικά από το ρωσικό αέριο, γεγονός που δείχνει τις δυσκολίες του εγχειρήματος.

Ακόμη πιο άμεση ανάγκη, πάντως, είναι η προστασία των καταναλωτών, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων με τιμές που θα δουν στους λογαριασμούς στο ρεύμα από τον Απρίλιο και οι οποίες θα προκαλέσουν απελπισία και πανικό στα νοικοκυριά, φυσικά και στα νοικοκυριά της Ελλάδας.

Η «βαριά» αυτή αλυσίδα θα προκαλέσει απογείωση στις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται σε δυσθεώρητα ύψη πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια στην Ε.Ε. και στη χώρα μας βεβαίως.

Το ενεργειακό σχέδιο

Το πρόγραμμα της Κομισιόν για ενεργειακή απελευθέρωση της Ε.Ε. από τη Ρωσία περιλαμβάνει στροφή στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ- LNG). Βασικοί προμηθευτές οι ΗΠΑ με το σχιστολιθικό αέριο που διαθέτουν και το Κατάρ, κάτι που προϋποθέτει «χτίσιμο» και άλλων σταθμών LNG στην Ευρώπη.

Προβλέπει επίσης επιτάχυνση των έργων ΑΠΕ με έμφαση σε βιοαέριο και υδρογόνο, εκτός φυσικά από αιολικά και φωτοβολταϊκά που ήδη κατακλύζουν την Ε.Ε.

Το μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η «ενδιάμεση» περίοδος μέχρι να επικρατήσουν οι ΑΠΕ που δεν κατασκευάζονται και λειτουργούν μέσα σε λίγες εβδομάδες αλλά χρειάζονται περίπου 10 χρόνια για να υλοποιήσουν το «νέο ενεργειακό δόγμα της Ε.Ε.» δηλαδή μέχρι το 2032.

Μέχρι τώρα το καύσιμο - γέφυρα υποτίθεται πως θα ήταν το φυσικό αέριο. Τώρα που το σχέδιο αυτό ναυάγησε λόγω Πούτιν, η επικρατέστερη λύση είναι ο άνθρακας - λιγνίτης. Στην περίπτωση αυτή, όμως, η Ε.Ε. πρέπει να μειώσει ή και να μηδενίσει τα πρόστιμα ρύπων για τη χρήση λιγνίτη κάτι που ενδιαφέρει τη χώρα μας άμεσα.

Το «Νέο Ενεργειακό Δόγμα - ΝΕΔ» προβλέπει συνεπώς αύξηση εισαγωγών LNG, νέους αποθηκευτικούς χώρους, πολύ περισσότερες ΑΠΕ, στροφή στην ηλεκτροκίνηση αλλά και στην πυρηνική ενέργεια.

Οι αναλυτές του Bloomberg επιμένουν ότι η Ε.Ε. θα υποκαταστήσει τα 155 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει ετησίως με 110-120 bcm από άλλες πηγές.

Δηλαδή 50 bcm από LNG των ΗΠΑ και του Κατάρ, 10 bcm από αγωγούς από Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν, 20 bcm από νέες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας και 30-40 bcm από παράταση και επέκταση λειτουργίας πυρηνικών μονάδων στη Γαλλία, καθώς και των λιγνιτικών - ανθρακικών.

Αν η τιμή του ρωσικού αερίου σκαρφαλώσει στα 350 ευρώ/ MWh, τότε το ρεύμα στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά θα ανέβει στα 650 ευρώ/ MWh από 460-465 που είναι σήμερα. Αύξηση πάνω από 50% σε δύο μήνες!

Το «πακέτο Φον ντερ Λάιεν»

Το νέο ενεργειακό δόγμα της Ε.Ε. που εξήγγειλε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν έχει κάποια βασικά σημεία καμπής όπως:

α) Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο.

Εισαγωγές LNG και κατασκευή νέων terminals LNG: Μεγάλη αύξηση εισαγωγών τόσο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη μέσω ΗΠΑ και Κατάρ, όσο και φυσικού αερίου από αγωγούς εκτός των ρωσικών. Στόχος, να αυξηθεί το μερίδιο της Ε.Ε. στο LNG και το οποίο δεν υπερβαίνει σήμερα το 15% παγκοσμίως. Eπίσης, νέες υποδομές σε terminals LNG πανευρωπαϊκά, ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν σοβαρές ελλέιψεις.

β) Παραγωγή υδρογόνου

Για να επιταχύνει την ανάπτυξη ΑΠΕ από πράσινο υδρογόνο, η Κομισιόν απαιτεί έως το τέλος του Ιουνίου να έχει ολοκληρώσει την αξιολόγηση των πρώτων σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI), ώστε να λάβουν χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά ταμεία.

Στην Ελλάδα έχουμε το White Dragon για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία, ενώ υπό αξιολόγηση βρίσκονται και άλλα έργα από Motor Oil, Energean, ΤΙΤΑΝ, ΔΕΣΦΑ.

γ) Αποθήκες ενέργειας

Καθιέρωση μηχανισμού που θα υποχρεώνει νομικά τα κράτη να πετυχαίνουν ένα ελάχιστο επίπεδο πληρότητας στις αποθήκες τους έως τις 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Αυτό θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσο με 80%. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η Ε.Ε. διαθέτει επαρκή αποθέματα για να βγει η τρέχουσα περίοδος, ακόμη και στην περίπτωση που διακοπεί απότομα ο εφοδιασμός από τη Ρωσία.

δ) Παραγωγή βιοαερίου

Μακροπρόθεσμα, η Κομισιόν στοχεύει να αυξηθεί η ποσότητα εναλλακτικών αερίων, όπως το βιοαέριο και το υδρογόνο. Το προσχέδιο που είχε διαρρεύσει στο Euractiv μιλούσε για ένα φιλόδοξο σχέδιο παραγωγής 35 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων βιοαερίου έως το 2030.

ε) Φορολόγηση των windfall profits

Ποσοστό των «ουρανοκατέβατων κερδών» των εταιριών που επωφελήθηκαν από την εκτίναξη των τιμών στο φυσικό αέριο, να πάνε απευθείας στα ευάλωτα νοικοκυριά, όπως ανέφερε πρόσφατα δημοσίευμα του Reuters. Εδώ, μένει να φανεί αν οι εισηγήσεις αυτές υιοθετήθηκαν τελικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ενεργειακό - αμυντικό "ομόλογο-γίγας" εκδίδει η Ε.Ε.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης στα σκαριά άλλο ένα σημαντικό εργαλείο για την ενεργειακή απεξάρτηση. Την έκδοση κοινού χρέους (ενεργειακό - αμυντικό ομόλογο) των 27 προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η ενεργειακή και αμυντική της ανεξαρτησία, μετά τους φόβους που έχει δημιουργήσει σε όλη την ήπειρο η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η γενικότερη συμπεριφορά του καθεστώτος Πούτιν, όπως αναφέρει το πρακτορείο Bloomberg.

Το νέο ομόλογο θα είναι έκδοσης Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ίσως σταδιακά φτάσει το ύψος των 4 τρισ. ευρώ, ενώ η Ε.Ε. στη συνέχεια θα μοιράζει τους πόρους στα κράτη - μέλη υπό μορφή δανείου για δαπάνες στους δύο τομείς (Ενέργεια και Άμυνα). Μια εκδοχή είναι ο διαμοιρασμός υπό τη μορφή του προγράμματος SURE, που χρησιμοποιήθηκε για τη μάχη σωτηρίας θέσεων εργασίας κατά την πανδημία.

Η πρόταση παρουσιάστηκε στους ηγέτες των 27 κρατών - μελών οι οποίοι συνεδρίασαν στις Βερσαλλίες στις 10 και 11 Μαρτίου. Αξιωματούχοι εργάζονται ακόμη πάνω στις τελικές λεπτομέρειες της έκδοσης, αλλά και στον προσδιορισμό του ποσού το οποίο αναμένεται να αντληθεί.

Το spread μεταξύ των 10ετών κρατικών ομολόγων Ιταλίας και Γερμανίας -που αποτελεί βασικό δείκτη επενδυτικού κινδύνου για την ευρωπαϊκή ήπειρο- υποχώρησε κατά 10 μονάδες βάσης, στις 151, μετά τη δημοσιοποίηση του ρεπορτάζ, ενώ το ευρώ διεύρυνε τα κέρδη του, με άνοδο 0,6% έναντι του δολαρίου, στα 1,0920 δολάρια.

Η εντελώς απροσδόκητη μέχρι πριν λίγες εβδομάδες κίνηση έρχεται μόλις έναν χρόνο μετά τη θεσμοθέτηση πακέτου συνολικού ύψους 1,8 τρισ. ευρώ, επί τη βάσει κοινού χρέους, για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας από την πανδημία του κορωνοϊού.

«Πρέπει να βρούμε νέα εργαλεία για να αντιμετωπίσουμε νέα ζητήματα τα οποία αυτή η κρίση θέτει ενώπιόν μας», δήλωσε ο επίτροπος της Ε.Ε. για την Οικονομία, Πάολο Τζεντιλόνι, μιλώντας σε ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο. Ανέφερε ακόμη ότι αναμένεται οι ηγέτες των 27 να δώσουν πολιτικές κατευθύνσεις για περαιτέρω κινήσεις στη σύνοδο της 10ης - 11ης Μαρτίου.

Εκπρόσωπος της Κομισιόν αρνήθηκε να σχολιάσει λεπτομέρειες του σχεδίου, ωστόσο τόνισε ότι «οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν την κατάσταση και είναι έτοιμοι να αντιδράσουν στις έκτακτες περιστάσεις» επιβεβαιώνοντας έμμεσα την είδηση.